Phyllostachys aurea Carr – Trúc hoá long

Tên khoa học: Phyllostachys aurea Carr.

Tên Việt Nam :Trúc hoá long

Tên địa phương: Trúc hoàng long

1. Đặc điểm nhận biết

Thân đứng thẳng, chiều cao 5-12 m, đường kính 2-5 cm, lúc non phủ phấn trắng không lông, thân trưởng thành màu lục hay màu lục vàng; chiều dài lóng giữa thân 15-30cm, một số lóng ở gốc hay đôi khi ở giữa thân co rất ngắn, thắt eo hay phình lên hoặc đốt của chúng nghiêng chéo nhau, phần trên của lóng bình thường ở giữa và dưới thân cũng thường phình to rõ rệt, bề dày vách thân 4-8mm; vòng thân ở giữa cây nổi lên và cao bằng hay hơi cao hơn vòng mo; vòng mo lúc non có một vòng lông ngắn màu trắng dễ rụng. Mặt lưng bẹ mo màu lục vàng hay màu vàng nâu nhạt, không có phấn trắng, 2 bên phần trên thường khô và màu vàng cỏ, phần lưng có chấm đốm nhỏ hay đám đốm nhỏ màu nâu, không lông nhưng ven đáy mo có lông ngắn màu trắng; tai mo và lông tua miệng bẹ đều khuyết; lưỡi mo rất ngắn, màu lục vàng nhạt, đầu bị cắt ngang hay hơi cong hình cung, có lông mảnh nhỏ dài màu lục nhạt; phiến mo hình tam giác hẹp tới dạng dải, lật ra ngoài và rủ xuống, những chiếc phần dưới thường cong nhăn, những chiếc phần trên thường thẳng bằng, màu lục và có mép màu vàng. Cành nhỏ có 2 hay 3 lá; bẹ lá không lông; tai lá và lông tua miệng bẹ sớm rụng hay khuyết; lưỡi lá rất ngắn; phiến lá hình lưỡi mác dài hẹp hay hình lưỡi mác, dài 6-12cm, rộng 1-1,8 cm, chỉ gốc mặt dưới có lông hay toàn thể không lông. Cành hoa dạng bông, dài 3-8 cm, phiến lá bắc dạng mo 5-7 chiếc, dài 15-18 mm, có lông tua miệng bẹ mấy chiếc, lá co nhỏ hình trứng đến hình lưỡi mác hẹp, trong mỗi phiến lá bắc dạng mo có 1-3 chiếc bông nhỏ giả. Bông nhỏ chứa 1-4 hoa, những hoa phần trên bất thụ; lóng trục bông nhỏ không lông; mày trống 0-2 chiếc; mày ngoài tương tự mày trống nhưng khá dài, dài 15-20 mm, có nhiều gân men theo mép mọc dày lông mềm; mày trong dài bằng mày ngoài hay khá ngắn, trên gờ có lông mảnh, giữa các gờ có 2 hay 3 gân, hai bên ngoài gờ mỗi bên có 2-5 gân; mày cực nhỏ 3,5-5 mm, phủ lông nhỏ; bao phấn dài 10-12 mm; đầu nhuỵ 2, dạng lông.

2. Đặc tính sinh học, sinh thái học:

2.1 Điều kiện tự nhiên

Vùng Trúc hoá long phân bố có khí hậu á nhiệt đới núi thấp, chia làm 2 mùa: Mùa mưa nóng, mùa khô lạnh thường hay có sương muối và đôi khi có tuyết. Địa hình là đồi núi cao.

2.2 Đặc điểm quần thể, sinh sản, sinh trưởng và phát triển

Trúc hoá long mọc tự nhiên, rải rác từng đám nhỏ. Cho đến nay sinh sản chủ yếu vẫn là măng lên từ thân ngầm. Chưa có theo dõi về sinh trưởng, phát triển và mới được gây trồng để làm cảnh.

3. Phân bố

Trúc hoá long chỉ gặp ở đỉnh hoặc sườn đồi có độ cao khoảng 1000m trở lên ở huyện Ngân Sơn tỉnh Bắc Kạn.

4. Giá trị sử dụng

Trúc hoá long có thân có hình  độc đáo nên có thể trồng làm cảnh và làm hàng mỹ nghệ. Đây là loài hiếm, số lượng ít, vùng phân bố hẹp, có ý nghĩa khoa học cần được bảo tồn nguồn gen; Loài này đã được ghi trong sách đỏ Việt Nam (1996).

5. Kỹ thuật kinh doanh

Chưa có công trình nghiên cứu nào cho Trúc hoá long

6. Hiện trạng sản xuất

Dân địa phương khai thác tuỳ tiện. Chưa được gây trồng ngay cả việc trồng làm cảnh, vì vậy, Trúc hoá long ngày càng khan hiếm, có nguy cơ bị tuyệt chủng.

7. Khuyến nghị

Trúc hoá long cần được quan tâm để bảo tồn nguồn gen hiếm này. Có thể phát triển để lấy thân tre trồng làm cảnh.