Hopea odorata Roxb – Sao đen

Tên khoa học: Hopea odorata Roxb.

Tên Việt Nam: Sao đen

Họ: Dầu – Dipterocarpaceae.

Mô tả hình thái

Cây gỗ lớn, cao tới 30- 40m. Thân hình trụ thẳng, không có bạnh vè. Đường kính ngang ngực có thể đạt tới 80cm. Vỏ cây màu đen, nứt dọc khi thành thục, biểu bì bong từng mảng lớn. Cây phân cành không cao như dầu nước. Đơn mọc cách, hình thuôn hay mũi giáo, rộng từ 3- 6cm, dài từ 8- 14cm, phiến màu xanh thẫm, gân lá nổi rõ ở phía dưới, hai mặt phiến lá có lông nhỏ hình sao. Hoa tự hình chùy mang nhiều bông ở nách lá hay đầu cành, màu trắng. Hoa lưỡng tính gồm 15- 19 nhị đực, đài 5 nhưng có 2 phát triển thành cánh. Mùa hoa: tháng 2- 3, mùa quả tháng 4- 5.

Đặc điểm sinh thái

Điều kiện khí hậu

– Lượng mưa bình quân năm từ 1500- 2000 mm.

– Nhiệt độ bình quân năm: 25⁰C- 27⁰C.

– Ẩm độ tương đối trung bình năm: 75- 85%.

– Mùa khô kéo dài 4- 6 tháng.

Điều kiện thổ nhưỡng

Sinh trưởng tốt trên đất xám phù sa cổ, đất feralit phát triển trên phiến thạch sét, granit hoặc trên đất đỏ Bazan. Đất có phân bố sao đen thường sâu, tốt, thoát nước, hàm lượng mùn từ 2- 3%, pH_H2O từ 5,5- 6,5.

Quần xã thực vật

Sao đen thường mọc thành từng đám hỗn giao với các loài cây họ Dầu: dầu nước, vên vên, dầu lông và một số loài cây họ Đậu như giáng hương, cẩm xe, trắc nghệ. Chúng thường tập trung ở những nơi thấp, ven khe suối.

Vùng phân bố

+ Trên thế giới: Họ Dầu là một họ đặc hữu vùng Đông Nam Á: Philippine, Indonesia, Malaysia, Lào, Cămpuchia.

+ Ở Việt Nam chủ yếu phân bố ở các vùng phía Nam đặc biệt là vùng Đông Nam Bộ.

Công dụng

Gỗ có giác và lõi phân biệt, giác màu vàng nhạt, lõi màu vàng nâu nhạt. Vòng sinh trưởng có thể thấy được, thường rộng 3-6mm, có khi rộng tới 10mm. Mạch đơn độc phân tán, ít khi gặp mạch kép ngắn, đường kính mạch rộng trung bình, số lượng mạch trên 1mm² trung bình. Trong mạch thường có thể nút hoặc chất chứa có màu. Tia gỗ nhỏ và hẹp. Mô mềm phân tán và tụ hợp, có khi phát triển thành hình giải hẹp gián đoạn, có mo mềm dính mạch không đều. Sợi gỗ dạng quản bào, dài 1,3-1,8mm. Có ống dẫn nhựa dầu phân tán hoặc tập hợp thành đường tiếp tuyến gián đoạn.

Gỗ cứng trung bình và nặng trung bình, khối lượng thể tích gỗ khô 740kg/m³. Hệ số co rút thể tích 0,45. Điểm bão hoà thớ gỗ 18%. Giới hạn bền khi nén dọc thớ 647kg/cm², uốn tĩnh 1635kg/cm². Sức chống tách 16kg/cm. Hệ số uốn va đập 0,97.

Gỗ sao đen có đủ những ưu điểm thỏa mãn cho yêu cầu dùng để đóng tàu thuyền đi biển, dùng trong những kết cấu chịu lực, chủ yếu trong xây dự ng và giao thông vận tải.