Gmelina arborea Roxb – Lõi thọ

Tên khoa học: Gmelina arborea Roxb.

Tên Việt Nam: Lõi thọ

Họ Tếch: Verbenaceae.

Mô tả hình thái

Lõi thọ là loài cây gỗ trung bình, chiều cao đạt tới 30m, đường kính ngang ngực đạt tới 40 -50 cm. Vỏ nhẵn có bì khổng nổi rõ. Vỏ màu vàng nhạt khi non, khi già có màu xám nhạt, bong mảng.

Lá đơn, mọc đối, hình trái xoan, đuôi lá nhọn. Mặt trên màu xanh thẫm, mặt dưới màu xám bạc, có 3 gân gốc, gân bên 3-4 đôi nổi rõ ở mặt dưới lá.

Hoa mọc thành chùm có phủ nhiều lông màu vàng nhạt. Hoa to có lá bắc hình tuyến. Cánh hoa màu vàng. Quả hình trái xoan, đường kính 1,5 -2 cm, có 1- 2 hạt.

Đặc điểm sinh thái

Lõi thọ phân bố tự nhiên ở nhiều nước trong vùng Đông Nam Á: India, Pakistan, Bangladesh, Myanmar, Sri Lanca, Thái Lan, Lào, Cămpuchia, Việt Nam, Trung Quốc. Lõi thọ ở Việt Nam phân bố rải rác trong rừng cây lá rộng và nửa rụng lá ở các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc cho tới Tây Nguyên. Chúng mọc lẫn với các loài giẻ, chẹo, trám, vạng… Phân bố các vùng có độ cao từ 700 m trở xuống.

Điều kiện khí hậu
Lõi thọ thích hợp với vùng có lượng mưa 1100mm – 2500 mm/năm. Một năm có không quá 3 – 4 tháng khô hạn.
Lõi thọ thích hợp với những vùng có nhiệt độ trung bình hàng năm trong khoảng 20 -24⁰
Yêu cầu về ánh sáng

– Đây là loài cây ưa sáng hoàn toàn.

Yêu cầu về đất đai

– Lõi thọ sống trên các loại đất feralit nâu đỏ, nâu xám, không chua, giàu mùn.

Lõi thọ rụng lá vào tháng 2-3. Khi rụng hết lá đồng thời lõi thọ ra hoa và lá mới. Quả chín vào tháng 5 -7.

Công dụng

Gỗ lõi thọ màu trắng, giác lõi ít phân biệt, tỷ trọng d =0,698, mịn, mềm dễ gia công. Gỗ dùng để đóng đồ dùng trong nhà, dụng cụ âm nhạc, gỗ diêm, bao bì… Dùng làm gỗ bóc, gỗ làm nguyên liệu giấy. Lõi thọ dùng để trồng thành rừng công nghiệp ở những điều kiện lập địa thích hợp. Hoặc trồng phân tán cũng đạt hiệu quả cao. Hoặc dùng để trồng rừng trên đất thoái hóa. Đây là một trong những loài cây gỗ mọc nhanh, gỗ có nhiều ưu điểm có thể phát triển trên các vùng thích hợp. Quả và vỏ quả dùng làm thuốc điều trị một số bệnh (Trimen, 1895; Wagman, 1982). Lá non và rễ cũng có giá trị làm thuốc (Burkhill, 1935). Lá có tiềm năng sản xuất thuốc (apigemin, luteolin, quercetagenin); rễ sản xuất gmelioceryl alcohol và gỗ cho lignins.