Bambusa textilis McClure – Hóp sào

Tên khoa học: Bambusa textilis McClure

Tên Việt nam: Hóp sào

Tên địa phương: Hóp sào, Hóp chạc trâu, Lau xay, Mạy mưa

Đặc điểm nhận biết

Thân cao 8-10m, đường kính 3-5cm, ngọn cong rủ, phần dưới thân thẳng, chiều dài lóng 40-70cm. Lóng màu lục, lúc non phủ phấn sáp trắng và có lông gai màu nâu thưa hay dày, về sau nhẵn, vách thân mỏng 2-5mm, đốt phẳng không lông. Chia cành thường bắt đầu từ đốt thứ 7 đến đốt thứ 11 của phần giữa và phần dưới thân, cành ít đến nhiều, mọc cụm, một cành ở giữa hơi khá dài và to. Bẹ mo rụng sớm, chất da cứng ròn, hơi có ánh bóng, mặt lưng gần gốc có lông gai màu nâu tối, đầu hơi lệch ra mép ngoài thành hình cung rộng không đối xứng, tai mo khá nhỏ không bằng nhau, đầu tận cùng không kéo dài ra ngoài, mép có lông tua dạng sóng nhỏ, tai to hình tròn dài hẹp đến hình lưỡi mác, hơi lệch nghiêng xuống dưới, dài khoảng 1,5cm, rộng 4-5mm, tai nhỏ hình tròn dài, không lệch nghiêng kích thước bằng khoảng 1/2 tai to; lưỡi mo cao 2mm, mép xẻ răng hay có xẻ sợi phủ lông mảnh ngắn, phiến mo đứng thẳng dễ rụng hình tam giác hẹp dạng trứng độ dài bằng khoảng 2/3 hay hơn độ dài của bẹ mo, mặt lưng gần gốc mọc thưa lông gai màu nâu tối, mặt bụng giữa các gân phủ lông gai ngắn hay đôi khi gần không lông nhưng ráp, mép đầu cuộn vào thành một mũi nhọn cứng sắc dạng mũi khoan, gốc hơi thu hẹp hình tim, độ rộng bằng khoảng 2/3 độ rộng đầu bẹ mo. Bẹ lá không lông, lưng có gờ, lườn dọc nổi, tai lá phát triển, thường hình liềm, mép có lông tua xoè ra, lưỡi lá rất ngắn và thấp, mép dạng gặm nhấm không lông; phiến lá hình lưỡi mác dạng dải đến hình lưỡi mác hẹp, dài 9-17cm, rộng 1-2cm, mặt trên không lông, mặt dưới mọc dày lông mềm ngắn, đầu nhọn có mũi nhọn nhỏ dạng mũi khoan, gốc gần hình tròn hay hình nêm. Bông nhỏ giả đơn độc hay mấy chiếc đến nhiều chiếc mọc cụm ở các đốt của cành hoa, lúc tươi màu tím tối, lúc khô màu đồng cổ, hơi cong, hình lưỡi mác dạng dải dài 3-4,5cm, rông 5-8mm, tiền diệp hình trứng rộng dài 3mm, có 2 gờ, trên gờ không lông, có 2 hay 3 chiếc phiến lá bắc chồi hình trứng rộng, dài 3-4,5mm, không lông đầu nhọn gấp có mũi nhọn ngắn, bông nhỏ chứa 5-8 đoá hoa nhỏ, hoa nhỏ ở đỉnh bất thụ, lóng trụ bông nhỏ hình nửa cột tròn hay hình dẹt, dài khoảng 4mm, đỉnh phình to, mày trống 1 chiếc, hình trứng rộng dài 6mm, không lông, có 21 gân, đầu nhọn gấp có mũi nhọn ngắn, mày trong hình lưỡi mác dài 12-14mm, thường hơi dài hơn mày ngoài có 2 gờ, trên gờ không lông, giữa gờ có 10 gân, ngoài gờ mỗi bên còn có 4 gân, mày cực nhỏ không bằng nhau, mép phủ lông mảnh dài, hai chiếc phía trước gần hình thìa, dài 3mm, một chiếc phía sau hình elíp dạng trứng ngược dài 2mm, chỉ nhị dài nhỏ, bao phấn màu vàng dài 5mm, bầu hình cầu trứng rộng, đường kính 2mm, đỉnh to lên và phủ lông cứng ngắn, đầu nhuỵ 3, dạng lông.

2. Đặc tính sinh học, sinh thái học

2.1 Điều kiện tự nhiên:

Hóp sào được trồng ở vùng có khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới mưa mùa. Địa hình thường là đồi núi thấp, đồng bằng cũng có trồng.

2.2 Đặc điểm quần thể, sinh sản, sinh trưởng và phát triển

Hóp sào được trồng rải rác từng khóm hoặc thành hàng bao quanh vườn rừng hoặc ven làng. Đã gặp Hóp sào ra hoa nhưng chưa thu được hạt và cũng chưa gặp cây con mọc từ hạt. Vì vậy, cho đến nay sinh sản hàng năm của Hóp sào vẫn là măng lên từ thân ngầm. Mùa măng từ tháng 7 đến tháng 9.

Vùng phân bố

Hóp sào được trồng nhiều ở vùng Trung tâm Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, cũng có trồng ở vùng Đông Bắc Bộ và đồng bằng sông Hồng.

Giá trị sử dụng

Thân Hóp sào thẳng, cứng nên thường được dùng làm đòn tay, rui mè trong xây dựng nhà cửa; cũng có thể dùng làm cọc móng nhà; làm dàn leo, dàn che trong sản xuất nông nghiệp; Làm sào chống cho thuyền, mảng.

Kỹ thuật kinh doanh

Chưa có công trình nghiên cứu nào cho Hóp sào. Theo kinh nghiệm của nhân dân thì trồng Hóp sào bằng gốc có 1 đoạn thân cây tuổi non và khai thác chỉ để lại cây non, sau khai thác có thể xúc đất xung quanh hoặc lấy đất bùn vun vào gốc.

Hiện trạng sản xuất:Hóp sào là loài tre được trồng thông thường trong các hộ dân, chưa được trồng với qui mô lớn.
Khuyến nghị: Khuyến khích trồng Hóp sào phân tán trong các hộ dân.