Bambusa sinospinosa McClure in Lingnan – Là ngà

Tên khoa học: Bambusa sinospinosa McClure in Lingnan

Tên Việt Nam : Là ngà

Tên địa phương: Tre gai, Tre hoa, Tre mỡ

Đặc điểm nhận biết

Thân cao 15-24m, đường kính 8-14cm, ngọn hơi cong. Lóng dài 20-26cm, nhẵn lông, thường chỉ phía dưới đốt của lóng thứ nhất, thứ 2 kể từ gốc có một vòng lông tơ màu trắng xám, bề dày vách 1-3cm; đốt hơi nổi lên, sau khi bẹ mo rụng đi trên vòng mo còn lại một vòng lông gai màu nâu tối. Cành thường mọc từ đốt thứ nhất, thứ 2 kể từ gốc thân ; cành đơn, cong tròn xuống phía dưới, cành nhỏ trên đó phần lớn co ngắn thành gai cứng đan chéo nhau mà thành đám gai dày đặc, phấn giữa và trên của thân cây có 3 đến vài cành mọc cụm. Bẹ mo rụng muộn, chất da, lúc khô lườn dọc mặt lưng nổi lên, gần mép đáy bẹ mọc dày lông gai màu nâu tối, đầu gần bị cắt ngang; tai mo gần bằng nhau, hình tròn dài đến hình trứng ngược, thường hơi lật ra ngoài, có nếp nhăn dạng sóng, mặt bụng mọc dày lông cứng ráp, mép có lông tua dạng sóng cong hay thẳng đứng; lưỡi mo cao 3-5mm, mép xẻ răng và phủ lông dạng tua; phiến mo đứng thẳng hay ngả ra ngoài, hình trứng, độ rộng của gốc bằng khoảng 1/2 của đầu bẹ mo. Bẹ lá gần không lông, mép phủ lông mảnh ngắn, tai lá không phát triển, hình trứng đến hình trứng hẹp, mép lá có mấy chiếc lông tua dạng sóng cong hay thẳng đứng; lưỡi lá cao khoảng 0,5mm, đầu bị cắt ngang, hơi lệch, mép nguyên, phủ lông mảnh rất ngắn; phiến lá hình lưỡi mác dạng dải, dài 7-17cm, rộng 12-16mm, hai mặt đều không lông hay gần gốc mặt dưới phủ lông mềm, đầu nhọn, gốc gần hình tròn. Bông nhỏ hình dải đến hình lưỡi mác dạng dải, hơi dẹt, dài tới 4cm, đơn độc hay mấy chiếc mọc cụm ở các đốt của cành hoa; tiền diệp có đầu tù, trên gờ mọc dày lông mảnh ngắn; có 3-5 chiếc lá bắc chồi, hình tam giác hẹp hay gần hình trứng, không lông, đầu tù; bông nhỏ chứa 6-12 hoa nhỏ lưỡng tính; lóng trục bông dài 2-4mm, mày trong phủ lông trắng; mày trống khuyết; mày ngoài hình trong dài dạng trứng, dài 5-9,5mm đầu có mũi nhọn tù, nhiều gân; mày trong thường hơi dài hơn mày ngoài, có 2 gờ; trên gờ phủ lông mảnh ngắn, giữa gờ có 3-5 gân; mày cực nhỏ 3, không bằng nhau, hình trứng ngược, dài khoảng 1,4mm, đầu tù, mép mọc dày không lông mảnh; chỉ nhị rời, bao phấn đầu tù; bầu hẹp, đỉnh dày lên và phủ lông cứng ngắn, vòi dài nhỏ, phủ lông cứng ngắn, đầu nhuỵ xẻ 3, dạng lông.

2 . Đặc điểm sinh học, sinh thái học.

2.1. Điều kiện tự nhiên

Là ngà phân bố trong vùng khí hậu á nhiệt đới đến nhiệt đới mưa mùa. Độ cao thường dưới 700m. ở nơi độ dốc dưới 10°, trong cả thung lũng, ven suối, ven đường, chân núi. Đất thuộc loại feralit đỏ vàng, nâu vàng, phù sa cổ hoặc đất hình thành từ đá vôi.

2.2. Đặc điểm quần thể, sinh sản, sinh trưởng và phát triển

ở Miền Bắc Là ngà thường được trồng lẻ tẻ. Mùa măng, tháng 6-7. Trong khóm nhiều cây to chen chúc, đồng thời lại rất nhiều gai tạo cho khóm một thế rất vững chắc. Tuổi thành thục 2 – 3 năm, tuổi khai thác trên 4 năm.

Tre Là ngà ra hoa lẻ tẻ từng cây trong khóm hoặc từng khóm – cây nào ra hoa thì chết các cây khác vẫn sinh trưởng bình thường. Chưa thu được hạt Là ngà cũng chưa rõ chu kỳ ra hoa.

Phân bố:

Là ngà phân bố chủ yếu ở Miền Bắc từ Hà Giang đến Thừa Thiên Huế.

Giá trị sử dụng

Thân Là ngà thẳng to, đốt thân không nổi rõ, thịt dày, chắc bền nên được dùng làm vật liệu xây dựng, làm nhà, sàn nhà, cột buồm, cột điện… Đồng bào dân tộc ít người còn dùng ống tre làm chõ đồ sôi. Cũng có thể dùng làm nguyên liệu giấy hoặc chế biến ván ép.

Măng ăn ngon và to nên rất nặng suất (có măng nặng 10kg).

Kỹ thuật kinh doanh

Gây trồng: nhân dân thường trồng bằng gốc, ở Cao Bằng và Bắc Thái có kinh nghiệm lấy cả thân tre làm giống. Thân tre được đặt nằm trên rãnh trồng và phủ kín đất cây mọc lên từ các mắt của lóng. Cách trồng này được áp dụng trồng làm hàng rào.

Khai thác: Chưa được nghiên cứu, trong dân thường khai thác rất tuỳ tiện

Hiện trạng sản xuất

Là ngà tự nhiên bị khai thác quá mức, gốc chặt quá cao nên lần sau khai thác rất khó khăn.

Khuyến nghị:

Là ngà là loài tre to có giá trị, có thể thích ứng nhiều điều kiện sinh thái khác nhau. Cần được quản lý và sử dụng hợp lý, mới tránh khỏi nguy cơ thoái hoá!