Bambusa dissemulator McClure – Hóp đá

Tên khoa học: Bambusa dissemulator McClure

Tên Việt Nam: Hóp đá

Tên khác:

Đặc điểm nhận biết:

Thân cao 10-18m, đường kính 4-7cm, ngọn thẳng hay hơi cong xuống, phần dưới hơi gập cong hình chữ chi (Zích Zắc), lóng dài 25-35cm, lúc non phủ phấn sáp trắng, thường không lông ; đôi khi một số lóng ở gốc thân có vân sọc dọc màu trắng vàng, vách thân dày; đốt hơi nổi, không lông, đôi khi đốt thứ nhất, thứ 2 kể từ gốc có rễ khí ngắn; cành thường là cành đơn bắt đầu từ đốt thứ nhất hay đốt thứ hai kể từ gốc, các đốt phía trên thường 3 đến nhiều cành mọc cụm, cành chính khá to dài, cành phần dưới thân thường có gai cứng hay mềm. Bẹ mo rụng sớm, chất da, mặt lưng gần không lông hay phủ ít lông cứng ráp, đầu hình cung không đối xứng; tai mo không bằng nhau, thường có nếp nhăn, mép phủ lông tua dạng sóng cong, tai mo hình tròn dài đến hình lưỡi mác ngược, rộng 4-5mm, tai nhỏ hình trứng đến hình elíp, rộng 3-4mm; lưỡi mo cao 5-7mm, mép xẻ răng và xẻ sợi, phủ lông dạng tua ngắn màu trắng; phiến mo đứng thẳng, hình tam giác dạng trứng đến hình lưỡi mác dạng trứng, mặt lưng không lông, mặt bụng phủ lông gai nhỏ màu nâu giữa các gân, gốc gần hình tròn hay thu hẹp gần hình tim, bề rộng đáy khoảng 3/5-1/2 bề rộng đầu bẹ mo, mép phiến mo gần gốc phủ lông tua dạng sóng cong. Bẹ lá thường gần không lông hoặc ráp hay có lông cứng ngắn dày, nhưng về sau không lông; tai lá không tồn tại hay ít phát triển, lúc có thường hình trứng, lông tua miệng bẹ ít, nhỏ; lưỡi lá thấp, đầu cắt ngang, mép gần nguyên và không có lông mảnh; phiến lá hình lưỡi mác dạng dải đến hình lưỡi mác, dài 7-18cm, rộng 10-18mm, mặt trên không lông, mặt dưới có lông thưa mềm ngắn, nhất là 2 bên gân giữa có lông khá dày, đầu nhọn và có mũi nhọn dạng mũi khoan, gốc gần hình tròn hay hình nêm rộng. Bông nhỏ giả đơn độc hay mấy chiếc mọc cụm ở các đốt của cành hoa, hình lưỡi mác, dẹt, dài khoảng 3cm; tiền diệp có 2 gờ; có phiến lá bắc chồi, thường 2 chiếc, hình trứng, đầu tù; lóng trục bông nhỏ dài 2-3mm, phía gần mày trong phẳng dẹt, không lông, phía kia ráp, đầu phình to và mép phủ lông mảnh ngắn; bông nhỏ chứa 4 hay 5 hoa nhỏ lưỡng tính, đầu có 2 đến mấy hoa nhỏ khác bất thụ; mày trống thường 1 chiếc hay có lúc không có, hình dạng giống mày ngoài, khá ngắn; mày ngoài hình lưỡi mác, dài tới 12mm, mặt lưng không lông, gân dọc không rõ, đầu tù hay nhọn gấp và có mũi nhọn ngắn gần dạng mũi khoan, mép gần đỉnh có lúc phủ lông mảnh ngắn; mày trong có 2 gờ, gần đầu gờ gập mạnh, phủ lông mảnh ngắn hay ráp, đầu thường có túm lông nhỏ gần dạng bút vẽ, giữa gờ có 5 gân; mày cực nhỏ 3, gần bằng nhau, hình trứng hay hình trứng ngược, đầu tù hay hơi lõm, mép phủ lông mảnh dài, chỉ nhị rời, bao phấn đầu tù, hơi lõm; bầu hình trứng ngược hay hình trứng, có cuống, đầu dày lên và phủ lông cứng ráp; vòi 1, rất ngắn, phủ lông, đầu nhuỵ xẻ 3.

2. Đặc tính sinh học, sinh thái học

2.1 Điều kiện tự nhiên:

Hóp đá được trồng ở vùng có khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới mưa mùa. Địa hình thường là đồi núi thấp. Đồng bằng cũng có trồng.

2.2 Đặc điểm quần thể, sinh sản, sinh trưởng và phát triển

Hóp đá được trồng rải rác từng khóm hoặc thành hàng bao quanh vườn rừng hoặc ven làng. Chưa gặp Hóp đá ra hoa, vì vậy cho đến nay sinh sản hàng năm của Hóp đá vẫn là măng lên từ thân ngầm. Mùa măng từ tháng 5 đến tháng 8.

Vùng phân bố

Hóp đá được trồng nhiều ở vùng Trung tâm Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, cũng có trồng ở vùng Đông Bắc Bộ.

Giá trị sử dụng

Thân Hóp đá thẳng, cứng chắc, vách dày nên thường được dùng làm đòn tay, rui mè trong xây dựng nhà cửa; cũng có thể dùng làm cọc móng nhà; làm dàn leo, dàn che trong sản xuất nông nghiệp.

Kỹ thuật kinh doanh

Chưa có công trình nghiên cứu nào cho Hóp đá. Theo kinh nghiệm của nhân dân thì trồng Hóp đá bằng gốc có 1 đoạn thân cây tuổi non và khai thác chỉ để lại cây non. Sau khai thác có thể súc đất xung quanh hoặc lấy đất bùn vun vào gốc.

Hiện trạng sản xuất:

Hóp đá là loài tre được trồng rải rác trong các hộ dân, chưa được trồng với qui mô lớn.

Khuyến nghị: Khuyến khích người dân trồng Hóp đá phân tán trong các hộ gia đình.