Swietenia microphylla – Xà cừ lá nhỏ

Tên tiếng Việt: Xà cừ lá nhỏ

Tên khoa học là (Swietenia microphylla).

Họ Xoan (Meliaceae).

Đặc điểm hình thái

Xà cừ lá nhỏ là cây gỗ lớn cao tới 40 m, đường kính trên 100 cm, vỏ xám trắng và có thể gỡ chúng ra thành từng mảnh được, tán cây rậm hình chóp, cành ít và phân cành cao, tán cây luôn có màu xanh đậm.

Lá kép lông chim chẵn, lá phụ dạng hình thuôn bầu dục đỉnh đầu nhọn và dài, gợn sóng, dài 6 -10 cm, rộng 3 – 5 cm, số cặp gân lá 9.

Cụm hoa là chùm, hoa nhỏ màu trắng, cánh đài nhỏ, cánh tràng 5 màu trắng, 10 nhị dính thánh ống. Qủa nang lớn 8 -10cm khi khô chín nang nứt vách và bung ra làm 5 mảnh để lộ bên trong. Hạt màu mâu dẹp (2 – 2,5cm ) và có cánh

Đặc điểm sinh học và sinh thái học

Ở điều kiện sống thích hợp cây Xà cừ lá nhỏ mọc khá nhanh, cây 20 tuổi có thể cao 18 m, đường kính 22 cm. Lá thường xanh đậm quanh năm. Mùa ra hoa tháng 11 – 12, quả chín vào tháng 4 đến tháng 5 năm sau. Cây có thể mọc dưới tán rừng hoặc ngòai đất trống. Cây thích ứng rộng trên vùng đất phù sa cổ và đất đỏ Bazan.

Khả năng tái sinh chồi  tốt.

Công dụng

Theo số liệu điều tra cây Xà cừ (Xà cừ lá lớn và Xà cừ lá nhỏ) được nhập và trồng vào những năm đầu của thế kỷ XX. Chủ yếu trồng trên các đường phố và vườn bách thảo để làm bóng mát. Trong đó, còn lại cho tới ngày nay có một số cây Xà cừ lá nhỏ (Swietenia microphylla) thuộc họ Xoan (Meliaceae) ở Thảo cầm viên Sài Gòn, vườn thực vật Trảng Bom với số lượng còn khiêm tốn (6 cây). Các cây này có đường kính ngang ngực từ 60 – 100cm, chiều cao từ  30 – 35m, thân thẳng, tròn và phân cành cao trên 15m nên có giá trị cao về mặt sử dụng gỗ. Đặc biệt, Xà cừ lá nhỏ tái sinh hạt dưới tán rừng rất dễ dàng từ đó cho thấy việc sử dụng loài cây này trồng rừng phủ xanh đất trống đồi núi trọc càng nhanh chóng.