Cycadophyta – Tuế

Cycadophyta /ˈsaɪkædz/ là thực vật có hạt đặc trưng bởi thân gỗ mập mạp với lá cứng thường xanh tạo thành một tán lớn. Chúng thường có lá dạng lông chim.

1. (Cycadaceae), họ thực vật hạt trần, cây gỗ, thân trụ, không phân cành, có khi phân cành lưỡng phân; lá có cuống, mọc sát nhau gần thành ở ngọn, phiến lông chim, các lá chét hình đường chỉ thuôn, một gân nguyên, các lá dưới đôi khi thành gai. Nón ở ngọn, khác gốc. Nón cái thường tạo thành chồi rộng. Quả hạch, vỏ ngoài nạc, giữa rắn; nội nhũ nạc có bột, 2 lá mầm. Có 9 chi, 100 loài. Phân bố ở vùng cận nhiệt đới. Ở Việt Nam có 1 chi (Cycas), 7 loài. Thường gặp: T đá vôi, nghèn, sơn tuế, thiên tuế, vạn tuế. Ở Hương Sơn (Hà Tĩnh) còn có rừng T rộng hàng trăm hecta. Cần tổ chức bảo tồn rừng T này ở vùng Bắc Trường Sơn.

2. (Cycas), chi thực vật hạt trần nguyên thuỷ. Có thể cao 15 m, thân không nhánh, lá hình lông chim rộng, chụm lại thành hình hoa thị ở đỉnh ngọn. Các nón đực và cái, tiểu bào tử và đại bào tử thường lớn được sinh trên các cây khác nhau. Các tinh tử có roi bơi lội đến đại bào tử tiến hành thụ tinh. Ở Việt Nam, đã phát hiện được 7 loài như thiên tuế, vạn tuế… được nhân trồng làm cây cảnh và đang có nguy cơ tuyệt chủng.

Tuế xuất hiện từ lâu, phồn thịnh nhiều ở Kỉ Trung sinh, làm thành những khu rừng lớn, cây gỗ to lớn, cấu tạo đơn giàn, rất gần với ngành Dương xỉ. Hiện chỉ còn một họ, một chi Cycas. Thân hình trụ ít phân nhánh, vỏ thân có nhiều gai do cuống lá rụng đi, trong có nhựa. Lá nhiều, tập trung ở đầu thân, sát nhau, kép lông chim to lớn, non cuộn hình thoa, lá chét thuôn dài, cứng, rât giống lá Dương xỉ. Nón đơn tính khác gốc. Nó là dạng đầu tiên có nón đơn giản. Ngành Tuế tôi sẽ sưu tập bốn bài: Tuế cảnh,Tuế đá vôi, Tuế lá xẻ, Tuế lược…là những loài đặc chủng của VN.